Λαογραφικά του Σεπτεμβρίου

Τον ονόμασαν και Σπορτιάτη και Τρυγητή και Τρυγομηνά και Τρύγο και Πετιμεζά και Πρωτοβρόχια και Ορυκτολόγο και Χινόπωρο κι Αγιονικήτα και Σταυριάτη. 

Δεν είναι άλλος από τον Σεπτέμβριο που σηματοδοτεί την αρχή του Φθινοπώρου, της εποχής δηλαδή που φθίνουν οι οπώρες. Ταυτόχρονα αποτελεί χρονικό ορόσημο της εξόδου από την ραστώνη του καλοκαιριού και του νέου ξεκινήματος. Για το λόγο αυτό οι αρχαίοι Μακεδόνες γιόρταζαν την αρχή του έτους τον μήνα Δίο (Σεπτέμβριος - Οκτώβριος). Αργότερα, το 312 μ.Χ., ο Μ. Κωνσταντίνος όρισε την πρώτη Σεπτεμβρίου ως αρχή του Εκκλησιαστικού έτους. Αλλά κι η νεότερη λαϊκή παράδοση την ονόμασε Αρχιχρονιά αλλά και Πρωτοσταυριά.

Πολλά είναι τα έθιμα που συνδέονται με την πρώτη μέρα του μήνα. Στις γεωργικές περιοχές κουβαλούν στην Εκκλησία σακουλάκια με σπόρους ή φρούτα, για να διαβαστούν με ευχή για την αφθονία. Στα νησιά πηγαίνουν στην παραλία, χύνουν όσο νερό έχουν στο σπίτι και φέρνουν καινούργιο, μαζί με σαράντα βότσαλα που τα βάζουν στα μπαούλα για να μην φάει ο σκόρος τα ρούχα. Άλλοι πάλι σπάνε στο κατώφλι τους ένα ρόδι, τυλιγμένο με βασιλικό. Παραδέχονται ότι τη μέρα αυτή «κλειδώνει ο χρόνος», γι’ αυτό και δεν δουλεύουν. Σε πολλά μέρη, οι ζευγάδες κάνουν αγιασμό και ξεχωρίζουν τον σπόρο τους κι αλλού κρεμούν κυδώνια και μήλα.

Δεν πρέπει βέβαια κοντά στα άλλα να λησμονηθεί και το ότι ο Σεπτέμβριος είναι ο αγαπημένος μήνας των ποιητών, που, συμπάσχοντας θαρρείς με τη φύση, τραγουδούν τις αλλαγές της, τα νέα της χρώματα, μια άλλη ομορφιά.

(K. Mπούζας: ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ, 2009)