Σύμφωνα με την αρχαία Ελληνική μυθολογία, οι άνεμοι ήταν θεότητες. Κατά τον Ησίοδο ήταν οι: Βορέας, Νότος, Ζέφυρος, ενώ ο Όμηρος προσθέτει σ’ αυτούς και τον Εύρο. Ήταν παιδιά του Αστραίου και της Ηούς (Αυγής). Ταμίας τους, διορισμένος από τον Δία, ήταν ο Αίολος, ο οποίος τους κρατούσε μέσα στον ασκό του και τους άφηνε με εντολή του αρχηγού των θεών.
Στην Αθήνα, τώρα, στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης, στην Πλάκα, σώζεται ένα αρχαίο οκτάγωνο κτίσμα, πλευράς 3,20 μέτρων και ύψους 12 μέτρων, κατασκευασμένο από Πεντελικό μάρμαρο, χωρίς κίονες και με δύο θύρες, μία προς τον Βορρά και μία προς την Δύση. Η επίσημη ονομασία του είναι “Ωρολόγιον του Κυρρήστου” και θεωρείται ότι το ανήγειρε ο Έλληνας αστρονόμος Ανδρόνικος Κύρρηστος τον πρώτο αιώνα π.Χ., καθιερώθηκε, όμως, να ονομάζεται “Αέρηδες”, γιατί στις οκτώ μετόπες του φαίνονται ανάγλυφοι οι κύριοι οκτώ άνεμοι, ενώ στην κορυφή του υπήρχε ορειχάλκινος ανεμοδείκτης.
Συγκεκριμένα, οι άνεμοι εικονίζονται σαν άντρες φτερωτοί που ίπτανται, οι χειμωνιάτικοι μέσης ή μεγαλύτερης ηλικίας, με βαριά ρούχα και μπότες, ενώ αντίθετα οι καλοκαιρινοί νέοι, με ελαφρά ρούχα, μερικοί μάλιστα και ξυπόλυτοι. Φέρουν, μάλιστα, ο καθένας και ένα σύμβολο, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά του. Υπάρχουν, τέλος, χαραγμένα και τα ονόματά τους. Αναλυτικά είναι οι εξής (εντός παρενθέσεως σημειώνονται και τα κοινά, νεώτερα ονόματά τους):
- Ο Βόρειος “Βορέας” (“Τραμουντάνα”), παγωμένος και βουερός, κρατάει ένα κοχύλι και φυσάει μέσα απ’ αυτό.
- Ο Βορειοανατολικός “Καικίας” (“Γραίγος”), χειμωνιάτικος κι αυτός, κουβαλάει μια ασπίδα, από την οποία ρίχνει χαλάζι.
- Ο Ανατολικός “Απηλιώτης” (“Λεβάντες”), ευχάριστος Φθινοπωρινός άνεμος, μεταφέρει καρπούς.
- Ο Νοτιοανατολικός “Εύρος” (“Σιρόκος”) είναι άλλοτε ισχυρός, οπότε προκαλεί φουρτούνες, και άλλοτε ήπιος, οπότε προκαλεί υγρασία και καταχνιά. Εικονίζεται με ταραγμένα ρούχα και κρύβοντας το πρόσωπό του.
- Ο Νότιος “Νότος” (“Όστρια”) φέρνει απαλές συνεχείς βροχές, γι’ αυτό και είναι ο αγαπημένος των γεωργών. Φαίνεται να κρατάει ένα αγγείο, το οποίο αδειάζει ποτίζοντας τη γη.
- Ο Νοτιοδυτικός “Λιψ”, δηλαδή ο “Λίβας” (“Γαρμπής”), ούριος και γι’ αυτό αγαπημένος των ναυτικών, σπρώχνει ένα πλοίο από το οποίο έχει αναπαρασταθεί η απόληξη της πρύμνης του.
- Ο Δυτικός “Ζέφυρος” (“Πουνέντες”), ευχάριστος ανοιξιάτικος άνεμος, φέρνει λουλούδια.
- Ο Βορειοδυτικός “Σκίρων” (“Μαΐστρος”), προκαλεί συχνά καταιγίδες και καταστροφές, γι’ αυτό φαίνεται να αδειάζει απότομα μια υδρία.
Στο κτίριο υπάρχουν, ακόμη, κάτω από τις προσωποποιήσεις που προαναφέρθηκαν, εγχάρακτες ακτίνες σε διάφορους σχηματισμούς, οι οποίες αποτελούσαν ηλιακό ρολόι. Επί πλέον, στο εσωτερικό του υπήρχε εγκατάσταση υδραυλικού ρολογιού, για τις ανήλιες μέρες. Δίκαια λοιπόν οι “Αέρηδες”, δηλαδή το “Ωρολόγιον του Κυρρήστου”, ή και “Πύργος των ανέμων”, όπως το ονόμασε ο Βιτρούβιος, θεωρείται ως ο αρχαιότερος μετεωρολογικός – ωρομετρικός σταθμός του κόσμου.
(Κώστας Μπούζας: 2023)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου