Τα πλοκάμια της βίας

Βία: κάθε πράξη ή συμπεριφορά επιθετικότητας και κατάχρησης, που προκαλεί ή σκοπεύει να προκαλέσει τον τραυματισμό ή τη ζημία σε πρόσωπα, ζώα ή περιουσία. Παρά πέρα να εξαναγκάσει, να κυριαρχήσει, να ελέγξει και να απομονώσει ένα άτομο. Έτσι λοιπόν η βία, πραγματική ή απειλούμενη, έχει σαν αποτέλεσμα τον τραυματισμό, τη σωματική ή ψυχολογική βλάβη, την κακή ανάπτυξη, τη στέρηση και πολλές φορές ακόμη και τον ίδιο το θάνατο.

Κόρη του Πάλλαντα και της φοβερής Ωκεανίδας Στύγας, κατά την Ελληνική μυθολογία, μες στους αιώνες εξελίχθηκε, πετώντας πολλά πλοκάμια, που τα χρησιμοποιεί ανά περίπτωση, και σήμερα περιφέρεται, επιδεικνύοντάς τα σε κάθε ευκαιρία.

Άλλοτε σωματική και άλλοτε ψυχολογική. Ξέρει να χρησιμοποιεί το λόγο. Τα οπτικοακουστικά μέσα βρίσκονται κι αυτά κάποτε στη φαρέτρα της, όπου μάλιστα υπάρχει εικόνα διαπρέπει. Χειρίζεται με δεξιοτεχνία την παραμέληση και τη στέρηση. Διεισδύει παντού. Γίνεται ενδοοικογενειακή, πολιτική, σχολική, αθλητική. Πολιτιστική, φορώντας το ένδυμα του κοινωνικού ρατσισμού και επιλέγοντας, ανά περίπτωση, φύλο, κουλτούρα, φυλή, θρησκεία, ισχύ, πλούτο και τόσα άλλα. Γνωρίζει, μάλιστα, την κορύφωσή της όταν γίνεται σεξουαλική. Είναι αδίστακτη. Δεν σταματά πουθενά. Ούτε καν μπροστά στα ζώα.

Πολλοί ειδικοί προσπάθησαν να αναλύσουν τους παράγοντες εκείνους που υπεισέρχονται σ’ αυτό το φαινόμενο. Μίλησαν για βιολογικά, ατομικά, κοινωνικά, ιδιοσυστατικά και αναπτυξιολογικά χαρακτηριστικά. Για το επίπεδο της εκπαίδευσης και της ευφυίας. Για τους οικογενειακούς δεσμούς, την κουλτούρα, τους τύπους των σχέσεων, την ψυχική ανθεκτικότητα. Όρισαν, κατόπιν, ότι όταν οι αρνητικοί παράγοντες υπερισχύουν, τότε εκδηλώνεται η βία.

Οπωσδήποτε πάντως, για την αντιμετώπιση του φαινομένου, είναι πρωταρχικής σημασίας μια παιδεία, η οποία θα οδηγεί τον άνθρωπο σε ανώτερες αξίες, ενώ παράλληλα θα του εμπνέει το σεβασμό στο διπλανό του και σ’ ότι αυτός πρεσβεύει ή του ανήκει. Μάλιστα, ίσως θα ήταν χρήσιμο – αν και σκληρό – να προβάλλονται διεξοδικά τα αποτελέσματα βίαιων συμπεριφορών (κάτι για το οποίο πάντως υπάρχει μεγάλη συζήτηση και διιστάμενες απόψεις και γνώμες).

Προς το παρόν, το φρικτό αυτό τέρας νοιώθει να μην απειλείται. Με τα τόσα πλοκάμια της έχει αγγίξει κάθε πτυχή της σύγχρονης ζωής. Κι αν τυχόν μπορέσουν και της ξεριζώσουν κάποιο, πολύ εύκολα δημιουργεί ένα άλλο – παρόμοιο ή και διαφορετικό – στη θέση του. Μία είναι μόνο η λύση: το θηρίο πρέπει να χτυπηθεί στην καρδιά. Και ένας είναι ο τρόπος γι’ αυτό: να στραφούμε, όλοι μας, στο διπλανό μας – τον κάθε διπλανό μας – με προσοχή, κατανόηση και συμπάθεια. Μας μοιάζει άλλωστε, στην ουσία, τόσο πολύ, κι ας είναι διαφορετικός. Έπειτα να στρέψουμε την προσοχή μας βαθειά στον εαυτό μας. Κάτι θα έχει να μας πει...

(Κώστας Μπούζας: 2022)